Zo’n 700 geleden werd in Uganda bij toeval ontdekt dat van de schil van de stam van de inheemse Mutuba tree Bark Cloth gemaakt kan worden. De stam wordt van de buitenste schil ontdaan. De plak van circa 1 centimeter dik wordt vervolgens even door een bad met kokend water gehaald om flexibeler te worden. Daarna wordt de plak ambachtelijk beklopt met houten hamers. In een langdurig proces van kloppen en uitrekken ontstaat een laken van stof, licht van kleur. Door het laken vervolgens in de zon te leggen ontstaat de diepbruine kleur. De stam zelf wordt met bananenblad ingepakt. In de daarop volgende weken herstelt de stam zich en kan een jaar later opnieuw van de schil worden ontdaan. Dat kan tientallen jaren achtereen gebeuren zonder dat de boom daar schade door leidt. Op deze manier is sprake van een duurzaam proces waarin het volledig natuurlijke product bark cloth ontstaat. Bark cloth werd gebruikt door de koningen van Uganda voor de decoratie van hun paleizen. Ook werd het gebruikt voor kleding zoals nu nog te zien is in traditionele dansgroepen. En bark cloth speelt ook een belangrijke rol als lijkwade bij begrafenissen. Bark cloth is vermeld op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
De KvU-coordinator in Uganda Fred Mutebi is de grote gangmaker van de opleving van bark cloth in Kibinge. Hij zet zich sterk hiervoor in.
Bark cloth bewerkers
Het ambacht van het bewerken van bark cloth dreigde in vergetelheid te raken. Alleen oudere mannen bezaten de techniek van het zorgvuldig bekloppen en bewerken van de bark cloth. De productie liep terug. Als een jaar wordt overgeslagen bij een Mutuba tree, lukt het daarna niet meer om bark cloth te verkrijgen. In Kibinge zijn initiatieven genomen om het ambacht weer nieuw leven te geven. Zo is een groep van jongere mannen ontstaan die nu de associatie van bark cloth bewerkers heeft gevormd. De groep richt zich op de vergroting van de productie en het experimenteren in kwaliteiten. Ook worden jongeren betrokken in de bewerking. De associatie van bark cloth bewerkers richt zich ook op de aanplant van nieuw Mutuba bomen en op productontwikkeling.
Training voor jongeren
Met ondersteuning door KvU wordt training geboden aan jongeren in het kloppen van bark cloth. Dit kloppen is een zorgvuldig en langdurig proces en vraagt veel inzicht. Het is bovendien zwaar inspannend werk. Niet bepaald iets waar jongeren vanzelf warm voor lopen. Ze zien echter dat een goede kwaliteit bark cloth de nodige inkomsten kunnen opleveren. Dat motiveert om mee te doen in de trainingen. Inmiddels zijn zo’n 30 jongeren actief. Op deze manier wordt het eeuwenoude ambacht nieuw leven in geblazen.
Vrouwengroep
De bark cloth is een bijzondere natuurlijke stof die zich goed leent voor het maken van producten. In Kibinge is een vrouwengroep gevormd die zich richt op het vervaardigen van producten zoals tassen, jassen en babyschoentjes. Ze worden verkocht op de lokale markt en aan toeristen. KvU zet zich in om deze vrouwengroep te ondersteunen in hun productie. Ook wordt onderzocht hoe producten voor de Westerse markt ontwikkeld kunnen worden.
Waardeketen
In een tijd waarin duurzame natuurproducten steeds meer in de belangstelling staan is het een uitdaging om bark cloth meer onder de aandacht te brengen. Het planten van Mutuba bomen, het bewerken van bark cloth, het trainen van jongeren en het ondersteunen van de vrouwengroep in het maken van producten, vraagt om een duidelijke vervolgstap in de waardeketen: het vergroten van de marktmogelijkheden voor bark cloth. Deze markt ligt deels in Uganda zelf en zal deels moeten kunnen komen door de mondiale markt. Dit laatste vraagt om kwaliteitsproducten die aansluiten op wensen en behoeften en om innovatieve toepassingen. De eerste stappen worden daarin gezet met de ontwikkeling van modeartikelen voor de Westerse markt. Ook wordt bark cloth geintroduceerd als duurzame, natuurlijke lijkwade. Het zijn stappen om de waardeketen rond te maken waardoor inkomsten voor de bewerkers, jongeren en vrouwengroep vergroot kan worden en nieuwe investeringen gedaan kunnen worden in de ontwikkeling van bark cloth.